Crkva Svetog Velikomučenik Dimitrija Solunskog

(Bez pisanog odobrenja autora tekstova nije dozvoljeno preuzimanje sadržaja portala www.hilandar.info u komercijalne svrhe. Za detalje sadržaja i upite pišite na email: njonic@yahoo.com. Zakon o autorskom i srodnim pravima 2009,2011,2012.)// dec.2013

Crkva Svetog Dimitrija Solunskog se nalazi na 3 nivou

Pri ulazi u ovaj sveti hram nalazi se njegova tapija: natpis s osnovnim podacima o njegovom nastanku. Prema ovom dokumentu, ova crkva i okolne monaške kelije podignuti su u vreme proigumana Danila 1652/1779.godine, troškom grupe ktitora iz sela Koprivštice u Bugarskoj. Darodavci se pominju imenom sa predznakom „pop“ i „hadži“... Crkva je mala građevina pravougaone osnove, sa oltarom i nešto većim naosom, ispred kojeg je uzana prostorija, sa jedne strane otvorena, koja zamenjuje pripratu. Ovaj hram nema kupolu pošto se iznad nje nalazi paraklis Svetog Save Srbskog.

---

Paraklis svetog Dimitrija, tačno ispod paraklisa Svetog Save srpskog, sagrađen je po istoj zamisli prostora. razlika je u nameni njenih delova.Crkvu čine srednji i istočni travej. Na zapadnoj strani je hodnik, iz koga se ulazi u hram, a zapadno od hodnikasu dve stambene prostorije, kelij po nameni. U gornjoj konstrukciji na mestu kupol je krstasti svod. U oltarskom prostoru položaj i veličina nikša u istočnom zidu isti su kao u paraklisu Svetog Save. Istočni zid je, po zidanju u kamenu i opeci, u tradiciji poslevizantijske arhitekture.

Unutrašnje mere paraklisa svetog Dimitrija: dužina 5,90 metara, širina 4,20 metara, visina od poda do temena krstastog svoda 3,62 metara.

---

Nastojanjem ktitora završen je i živopis oko 1780.godine. Pored oslikanih stojećih figura pojedinih svetaca, prikazni su i veliki praznici, kao i ciklus iz života Presvete Bogorodice. A na južnom zidu hrama, spolja, naslikan je i ciklus njegovog patrona (Svetog Dimitrija), u petnaest scena, među kojima je najznačajnija: Čuda Svetog Dimitrija. Stručnjaci smatraju da su se slikari držali tradicionalnog načina slikanja i da su mnogo bolji kao slikari pojedinih likova nego kompozicija.

Paraklis Svetog Dimitrija iz 1779.god.

Zidne slike su эavršene 1779. godine nastojanjem istih ktitora. U oltaru i naosu prikaэuju se uobičajene ličnosti i scene (stojeće figure, Veliki praэnici, skraćeni ciklus o životu Bogorodice). Zapaža se da se među najuglednijim svetiteljima živopišu i novomučenici sv. Georgije Kratovac Novi i sv. Nikola Novi. Isto tako, u oltaru, u niši proskomidije, predstavljeni su i srpski svetitelji Sava i Arsenije. Daleko su эanimljivije freske u predvorju crkve. Tu je, uэ pojedinačne svetiteljske figure, prikaэan i sasvim redak ciklus stvaranja sveta u trinaest kompoэicija, po prvim poglavljima knjige Postanja. Na južnom эidu hrama spolja naslikan je i ciklus patrona hrama. Vrlo iscrpno, u petnaest scena, opisuje se život i, posebno, čuda sv. Dimitrija.

Slikari se čvrsto drže tradicionalnog načina slikanja i odstupanja su retka. apadni uticaj se ogleda po Bogorodici koja kleči pred sinom u rođenju ili u vojniku na konju koji probada hrista na krstu. Slikari mnogo uspešnije predstavljaju pojedinačne likove nego kompozicije. Na scenama su neuverljivo prikazanipokreti ličnosti, proporcije su neujednačene, a kompoziciona rešenja uprošćena. freske ovog malog hrama verno odražavaju krizu stvaralačkih moći koja je zahvatila slikarstvo u vizantijskim tradicijama na balkanu krajem 18.veka.

Na ikonostasu su prikazani Sveti Jovan preteča, Hristos, Bogorodica, Sveti Dimitrije sa Svetim nestorom i Svetim Lupom, i na kraju prorok Danilo u pećini. U višim delovima ikonostasa su Deizis i slikani krst. Ikone su nastale u isto vreme kada i zidne slike i od ruku istih majstora.

(hđ-86), (kk), (sp-102), +hilandarski zbornik 3,