|
(Bez pisanog odobrenja autora tekstova nije dozvoljeno preuzimanje sadržaja portala www.hilandar.info u komercijalne svrhe. Za detalje sadržaja i upite pišite na email: njonic@yahoo.com. Zakon o autorskom i srodnim pravima 2009,2011,2012.)// dec.2013
Manastir Svetog Nikole kod Vranja
Manastir Svetog Nikole sazidan je između 1322. i 1331. godine, u vreme kralja Stefana Dečanskog, koji je crkvu i manastir poklonio u posed knezu Baldovinu. Osim što je poklonio crkvu, poklonio je i sva prava koja je ona tada imala, kao i svu imovinu. Car Dušan kasnije je Svetonikolski manastir u Vranju poklonio manastiru Hilandar, proglasivši ga njegovim metohom. I upravo prvi pisani trag o Hilandaru je iz 1345. godine i potvrđuje da je manastir Svetog Nikole kao metoh poklonjen Hilandaru. To je i period od kada su crkvu počeli da posećuju i da žive u njoj svetogorski monasi.
U periodu od 1343.-1345. godine pored manastira, Hilandaru je poklonjen i ceo grad Vranje sa još pet okolnih sela. Tako da su monasi iz Hilandara, shodno tadašnjem uređenju srpske srednjovekovne države, ubirali porez umesto države.To su činili tako što su ubirali hranu iz sela za potrebe manastira Hilandar.
Posle Maričke bitke 1371. i Kosovske 1389. negde oko 1402. godine monasima Hilandara bio je otežan dolazak i život ovde, kao i prevoženje robe iz ovih krajeva na Svetu Goru. To je bio i razlog što su početkom 15. veka, 1402.-1403. godine, potpuno napustili manastir Svetog Nikole u Vranju. Zbog toga je od strane srpske vlasti napisana nova povelja kojom se još jednom potvrđuje da je manastir Svetog Nikole metoh manastira Hilandar. Sve to da bi se, kada se Srbija oslobodi Turaka i kada Srbi ponovo dođu na vlast, znalo da pripada Hilandaru.
Nakon odlaska monaha i vlastele zbog napada Turaka početkom 15. veka, ne postoje više nikakvi podaci o životu manastira Svetog Nikole. Od početka 15. do 19. veka crkva je bila u ruševinama. Pisani tragovi i podaci o životu manastira ponovo se pojavljuju od 1894. godine. Takođe, svedoče o početku prve veće obnove crkve, koja je počela za vreme vladavine Obrenovića, a završena je u vreme Karađorđevića, 1905. godine. Tada je kralj Petar oslobodilac sa mitropolitom ponovo osveštao crkvu i tada je manastir oživeo, takođe kao metoh Hilandara. Uz crkvu koja u to vreme nije imala kupole, sagrađen je konak, koji je zapravo bio jedna manja kuća za sveštenika. U tom periodu do drugog svetskog rata, manastir nije bio aktivan, već se duhovni život svodio na redovna bogosluženja u crkvi.
Nakon drugog svetskog rata kada je uništena sva dokumentacija o istoriji manastira, svetinja je doživela istu sudbinu kao i većina ostalih u Srbiji. Zna se da su se bogosluženja obavljala samo nedeljom i na hramovnu slavu, Prenos moštiju Svetog Nikolaja, 22. maja. Tako je bilo više decenija, negde do kraja devedesetih, pre nego što je pokrenuta još jedna obnova ove svetinje i to od strane vladike Pahomija. Crkva je bila ruševina. Prilikom rekonstrukcije samog crkvenog zdanja dograđena je i kupola. Ponovo su uspostavljeni kontakti sa manastirom Hilandar. U novije vreme obnavlja se i bratstvo i sestrinstvo i monaški život je aktivan, tim pre jer je devedesetih godina, sagrađen nov konak.
Manastir živi. Sveta liturgija se služi nedeljom i na velike praznike, kad je crveno slovo, kada je najposećeniji. Na hramovnu i slavu prenosa moštiju Nikolaja Miriklijskog, pa i 19. decembra, Vaskrs, Božić i Bogojavljanje. To je tih pet praznika kada narod najviše dolazi. Svakodnevno se obavljaju i jutarnja i večernja služba.
Manastirska crkva pravilno je postavljena u pravcu istok-zapad, sa ulazima na zapadnom i južnom zidu svetinje. Ispred glavnog-zapadnog ulaza nalazi se trem zasvođen s nekoliko lukova, iz kojeg vode stepenice za galeriju koja se nalazi u crkvi. Sa severne strane hrama nalaze se vrata koja vode u oltarski prostor.
Unutrašnjost crkve osvetljavaju po tri polukružna prozora, kako na južnom, tako i na severnom zidu. Zidovi u unutrašnjosti crkve nisu živopisani. Nakon najnovije obnove u toku su pripreme za oslikavanje hrama. Oltarski deo sastoji se od polukružne apside koja na sredini ima jedan prozor, tu su i proskomidija, đakonikon i časna trpeza.
Ikonostas je rađen početkom 20 veka . Tokom obnove manastira završene su sve ikone i svaka je dar, tada imućnijih porodica u Vranju. Datiraju od 1901. do 1904. odnosno 1905. godine, kada je crkva ponovo i osvećena od strane mitropolita skopskog.
U samoj crkvi nalaze se i veoma značajne svetinje, kao što su mošti i delovi odežda pojedinih svetitelja. Mošti se iznose na velike praznike, pre svega na manastirsku slavu, letnjeg i zimskog Svetog Nikolu, kao i na dan kada se svetitelji proslavljaju.
Na ulaz u manastirsko zdanje nalazi se pirg, sagrađen po ugledu na pirg Svetog Save na Hilandaru. Visok je skoro četrdeset metara i kada bude bio osvetljen moći će da se vidi sa magistralnog puta. Ono što nedostaje ovoj svetinji je zvonik očekuje se da uskoro bude sagrađen.
Manastir Svetog Nikole pravi je dragulj grada Vranja. U novijoj istoriji, kako je zaživelo monaštvo, službe se obavljaju svakodnevno, nedeljom i praznicima. Najviše vernika je na dan zimskog Svetog Nikole, kao i za hramovnu slavu 22. maja.
Čin monašenja koji je obavljen avgusta 2011.godine, prvo je monašenje u manastiru Svetog Nikole nakon više vekova.
izvor:http://vranjskaplustv.rs
|
Metoh u Vranju
