Beli konak, konak iz 1589 god.

(Bez pisanog odobrenja autora tekstova nije dozvoljeno preuzimanje sadržaja portala www.hilandar.info u komercijalne svrhe. Za detalje sadržaja i upite pišite na email: njonic@yahoo.com. Zakon o autorskom i srodnim pravima 2009,2011,2012.)// dec.2013

Beli konak (svetlopis iz 1998 god.)

Beli Konak je najstariji konak, tj. zdanje sa originalnim izgledom od svog nastanka do 2004.godine kada je stradao u požaruu, ali je nakon obnove 2018.god. u većemm delu vraćen njegov stari izgled sa manjim izmenama. On je najstariji konak na Svetoj Gori koji je bio u funkciji do 2004.god. i od 2018.god. kada su u obnovljenoj zgradi ponovo useljene kelije. Ploča sa upisanom godinom izgradnje 1597/1598. je uzidana iznad prizemlja, sa dvorišne strane konaka. Ove godine označavaju završetak gradnje prizemlja i dva sprata, ostala dva sprata se dograđuju kasnije. Beli konak se prostire od starog pirga Svetog Nikole tj.paraklisa Svetog Nikole na severu i prostire se ka jugu do pirga Svetog Save. Njegovo prizemlje je građeno kao staja i mmazgara. Postoji očigledna razlika u gradnji prva dva i poslednja dva sprata. Prva dva sprata su građena u vreme opštežića, a poslednja dva sprata u vreme osobenožića u toku 19.veka. maksimalan broj kelija za ceo konak je bio 26. Na mestu Belog konaka od 11. do 16 veka postojale su male pomoćne i argatske kuće kao i lakosi-poluukopane zemunice u kojima se čuvala hrana. Inače skoro ceo Beli konak je izgrađen na steni.

U severnom delu konaka na četvrtom spratu u 17.veku je izgrađena crkva 40 Sevastijskih mučenika, a njen ktitor je bio proiguman Vasilije. To je obavljeno na taj način što su u istočnom zidu usečene dve niše, veća kao oltarska apsida, i što je u ovoj pravougaonoj prostoriji postavljena oltarska pregrada. Na njoj su tri ikone (Bogorodice sa Hristom i dva anđela, Deizis i Stradanje sevastijskih mučenika) iz prve polovine XVII veka. One su delo nekog iskusnog grčkog majstora, ali bez veće originalnosti i snage. Nešto je nadahnutiji bio ikonopisac koji je naslikao carske dveri. Na njima je natpis iz 1622/1623, koji ukazuje na proigumana Vasilija kao ktitora. Živopisa u crkvici nema, izuzev što je u apsidi očuvan monohromni lik Bogorodice sa Hristom, slikan okerom. Nad ulazom je u niši u XVII veku naslikan sv. Nikola, što upyćuje da je ovaj mali hram u nekom vremenu bio posvećen ovom svetitelju.

Beli Konak je teško nastradao u požaru 2004.godine. Ostali su samo zidovi, lukovi i potporni stubovi u visini do drugog sprata. Celi paraklis 40 Sevastijskih mučenika je nestao u požaru. Danas se ovaj konak obnavlja. Tokommm 2018.god. obnova ovog konaka je skoro u potpunosti završena. Monaške kelijje suu useljene. Osnova, struktura, veličina, broj i raspored kelija je isti onakav kakav je o bio pre požara, dok je spoljni izgled konaka u manjoj meri izmenjen i prilagođen današnjim potrebana i stilu.