|
(Bez pisanog odobrenja autora tekstova nije dozvoljeno preuzimanje sadržaja portala www.hilandar.info u komercijalne svrhe. Za detalje sadržaja i upite pišite na email: njonic@yahoo.com. Zakon o autorskom i srodnim pravima 2009,2011,2012.)// dec.2013
Manastir Baja de Arama posvećen je Svetim Arhanđelima Mihailu i Gavrilu, a pripada Rumunskoj pravoslavnoj crkvi. Nalazi se u severozapadnoj Olteniji, na visoravni Mehedinci, pokraj grada Baja de Arama.
Manastir je zaživeo je 1703. godine. Osnovali su ga srpski i vlaški ugledni ljudi, a ubrzo je postao metoh manastira Hilandara. U manastirskoj crkvi je u potpunosti sačuvan izvorni freskopis od priprate do oltara u kojem su, između ostalog, prikazani i srpski sveci i vladari: sveti Simeon–Nemanja, sveti Sava i car Dušan. Živopis je tipičan za zidno slikarstvo na području današnje Rumunije, u predelu između Karpata i Dunava, s kraja 17. i početka 18. veka.
Nekada muški manastir, Baja de Arama je obnovljen odlukom Sinoda Mitropolije 2008. godine, kada je odobreno ponovno osnivanje Manastira sv. Arhanđela Baja de Arama, kao sestrinstva, u okviru Eparhije Severin i Strehaja, sa sestrom Mihaelom Pajus kao igumanijom.
Kratka istorija
Prema lokalnom predanju, stara monaška naseobina (prvobitno naseljena monaškim bratstvom) potiče iz 15. veka, iz vremena svetog Nikodima Tismanskog, u čije vreme se u njoj nalazila drvena crkva sa mrežnim pokrivačem. U dokumentu iz 1672. godine pominje se Jevgenije, iguman iz manastira Hilandar sa Svete gore.
Na mestu gde se nekad nalazila drvena crkva, nikla je nova građevina, ali tek krajem 17. veka, kada je iguman bio arhimandrit Vasilije iz Hilandara, i nakon naloga koji je Konstantin Brankoveanu poslao iz Černetija u Tisman između 9. i 12. juna 1695, dajući odobrenje i podršku za izgradnju crkve (vladar je priložio 300 talira za posvećenje crkve).
Pravim osnivačima mogu se smatrati Milko Bajaški (Băiașul), poslovođa lokalnih rudara srpskog porekla, koji je od vladara tražio odobrenje za polaganje kamena–temeljca za novu crkvu u znak sećanja na svog sina Milka, kao i Kornea Brailoju, Veliki ban Krajove, rođak Konstantina Brankoveanua, koji je obezbedio podršku radovima u ime vladara.
Manastir počinje da živi 1703. godine. Delujući kao isposnica, ova monaška naseobina je kasnije (pre 1718. godine) dodeljena svetogorskom manastiru Hilandar. Manastir Baja de Arama bio je mesto preplitanja kulturnih i duhovnih uticaja, s obzirom na to da su njime sve vreme upravljali grčki ili srpski igumani, ali je živeo i u zajedništvu sa obližnjim srpskim stanovništvom, omogućavajući bogatu razmenu kulturnih i duhovnih iskustava.
Manastirska crkva, sagrađena na razmeđu 17. i 18. veka, odslikava stilske karakteristike kulturnog i istorijskog razvoja prethodnog perioda i naglašavanja ktitorskog čina, tokom vladavine Mateja Basarabe (1632-1654), svrstavajući se u umetnički pokret kroz koji arhitektura ovog rumunskog okruga napreduje ka novim pravcima i vizijama razdoblja Brankoveanua. Uticaji ove oblasti istorijskog i stvaralačkog približavanja traju i nakon vladavine velikog vladara, kada spomenici kulture u Olteniji, na početku 18. veka u velikoj meri zadržavaju stilska svojstva prethodnog veka, organski se uklapajući u prethodnu graditeljsku eru, preuzimajući inovativne elemente iz otvorene i dekorativne raznovrsnosti brankoveanuovskog stila.
Novi manastir, strateški smešten i izgrađen sa odbrambenim utvrdama, pripada pokretu u umetnosti koji je specifičan za doba obnove, kada su podizani vojni objekti sa civilnom svrhom ili verski objekti koji su imali i odbrambenu namenu. Krećući se između tradicije i inovacije, arhitektura i slikarstvo u ovoj fazi se nalaze na prekretnici razvoja rumunske kulture srednjeg veka, napuštajući stare oblike koje su prethodno uspostavile zanatlije i razvijajući se ka stvaralačkoj moći i originalnosti koji su osobeni za doba Brankoveanua, pokazujući da su lokalne zanatlije u potpunosti ovladale tehničkim i umetničkim metodama, kao i da su imale izvrstan osećaj za sklad i razmere, što je postepeno omogućilo inovativnu smelost.
Zidno slikarstvo
Unutrašnji ukrasi su veoma lepi, tako da upotpunjuju vrednost čitavog spomenika. Izvorni ikonopis u freskopisnoj tehnici pruža se od priprate do oltara i u potpunosti je očuvan. Unutrašnje slikarstvo je tipično za kraj 17. i početak 18. veka za područje između Karpata i Dunava. U mnogim religioznim zdanjima tog vremena sreće se fina tehnika čuvenih ikonopisaca kao što su Neagoje i Partenije iz Tismana, koji su bili naročito vešti u obradi površine i ustrojstvu slikarskih ukrasa.
Među portretima u crkvi ističu se likovi srpskih svetaca: svetogorskih otaca svetih Simeona i Save Nemanjića (1200, 1235), oca i sina, bivših vladara Srbije, zatim Stefana Dušana (1308-1355), svetog mučenika Kirika (3 godine) i njegove majke Julite, koji su oslikani na zahtev arhimandrita Vasilija i Milka. Ikone svetog Save i Simeona i svetog Nikodima nadahnute su ikonama iz manastira Hilandar i takođe pokazuju spoljne uticaje tradicionalnih slikarskih tehnika.
Portret velikog srpskog vladara Stefana Dušana (1331-1355) koji se nalazi u narteksu, sličan onome iz Hilandara, po svemu sudeći je jedini u Rumuniji. Kroz umetnički pristup portretima, iskazano je poštovanje koje su osnivači imali prema nacionalnom heroju zemlje svog porekla. Zavetne slike su takođe osobene za brankoveanuovski stil.
Manastirska riznica
Od poklonjenih hilandarskih dragocenosti sačuvano je: srebrna filigranska kadionica, gravirani putir, ukrašeni ćivot sa moštima za koje se pretpostavlja da potiču iz manastirske kosturnice, lampa iz 1856. godine, neki delovi iz grčkog Jevanđelja, dok se u Muzeju Oltenske Mitropolije nalazi drveni krst optočen srebrom.
internet stranice manastira
|
Metosi u Rumuniji
