Ikona Presvete Bogorodice „Trojeručice”

(Bez pisanog odobrenja autora tekstova nije dozvoljeno preuzimanje sadržaja portala www.hilandar.info u komercijalne svrhe. Za detalje sadržaja i pitanja pišite na email: njonic@yahoo.com. Zakon o autorskom i srodnim pravima 2009,2011,2012.)// dec.2013

English

Ikona Bogorodica Trojeručica je najpoštovanija ikona u Srba, jedna od najpoštovanijih u celokupnom hrišćanskom i pravoslavnom svetu i najpoštovanija u Hilandaru.  Dar Božji.

Ova sveta ikona Presvete Bogorodice beše porodična dragocenost svetog Jovana Damaskina. On ju je čuvao u ličnom paraklisu, u svojoj kući u Damasku, početkom osmog veka. Tada se celokupna Sirija nalazila pod vlašću Arapa - muslimana. Tadašnji kalif Damaska, prestonice Sirije, Valid (705-715), kao musliman, nije znao da uređuje verske poslove Hrišćana Sirije. Stoga je u svojoj palati kao prvog savetnika, za pitanja potčinjenog hrišćanskog stanovništva Sirije, zaposlio, tada još uvek, svetovnjaka Jovana Damaskina, poštujući ga zbog velikog obrazovanja i vrline.

Upravo u to vreme, dakle početkom VIII veka, pojavila se jeres ikonoborstva, sa središtem u Konstantinopolju. Njen pokretač je bio vizantijski samodržac Lav III Isavrijanac. Još uvek svetovnjak, Jovan Damaskin je, pokretan božanskom revnošću, iz Damaska progonio ikonobornu jeres, kako raznim pismima tako i rečima. On se na taj način pokazao pobornik i vatreni podržavalac poštovanja svetih ikona. Obavestivši se dovoljno o njemu i omrznuvši ga, ikonoborac Lav Isavrijanac izmisli jednu podlost protiv njega: pobrinuo se da dođe do jednog dela napisanog rukom svetog Jovana; zatim je svom povereniku kaligrafu izdao zapovest da do kraja nauči da oponaša način pisanja svetog Jovana, te da napiše jednu lažnu poslanicu; nju je navodno svetitelj poslao samom avtokratoru Lavu, podstičući ga da dođe i bez borbe zagospodari gradom Damaskom iz koga odsustvovaše kalif. Ovu klevetničku i izmišljenu poslanicu Lav posla svom prijatelju, kalifu Damaska, Validu (705-715), dodavši i svoje pismo u kome ga uverava u ljubav koju ima prema njemu. Nju je pokazivao i time što mu šalje poslanicu napisanu rukom Jovana, iz koje se van svake sumnje vidi da je Jovan zaverenik protiv Validovog kalifata.

Primivši i pročitavši poslanice, kalif poverova u privrženost Lavovu i naredi, bez daljeg ispitivanja, da se odseče desna ruka Jovanova, koja je napisala navodnu poslanicu i da se, za primer svima, obesi na glavnom trgu Damaska. Zapovest je izvršena odmah. Kada se onaj dan priklanjao večeru, sveti Jovan je zamolio da mu se da odsečena ruka, pošto je već izvršena kalifova zapovest. Držeći levom rukom odsečenu desnicu i spajajući je sa telom, on se moljaše klečeći celu noć pred ikonom Bogorodice. On moljaše Presvetu Bogorodicu da ga isceli da bi nastavio da piše o poštovanju ikona. Posle duže molitve, umoran od bola i muke, on zaspa na kratko. U snu on ugleda Presvetu Bogorodicu živu na ikoni i ču gde govori mu da je isceljena ruka, te da ne treba više da se žalosti. Samo, treba da ispuni ono što je obećao, tj. da nastavi da piše u zaštitu svetih ikona. Sveti Jovan se probudi i vide uistinu da je ruka njegova zdrava i da stoji na svom mestu. Jedino na onom mestu gde je bila poseklina ostade kao crvena nit, radi podsećanja koliko na stradanje, toliko i na čudo Presvete Bogorodice. Zbog radosti i blagodarnosti prema Bogorodici, sveti Jovan se potom postarao da na donjoj levoj strani ikone pripoji srebrnu ruku, sličnu odsečenoj, u znak sećanja na čudo koje se dogodilo. Istog običaja se do danas drže pobožni i čudesno isceljeni Hrišćani koji na svete ikone polažu različite zlatne ili srebrne predmete na kojima su predstavljeni neki od isceljenih delova ljudskog tela. Ikona je od tada dobila ime„Trojeručica”, budući da je sveti Jovan dodao treću, srebrnu ruku.

Posle ovog čudesnog iscelenja, sveti Jovan odlučuje da napusti svet i da se zamonaši. Videvši ga isceljenog, kalif je razumeo dejstvo Božije sile i zatražio oproštaj za nepravednu kaznu Jovana, on mu najzad daje dozvolu da se udalji iz sveta.

Sveti Jovan napušta Siriju i odlazi da monaški život prohodi u čuvenoj Lavri svetog Save Osvećenog u Palestini. Pored njega je stalno Dobrotvorka njegova, Presveta „Trojeručica”. Postavši monah, on od drugih otaca u Lavri saznaje da je sveti Sava Osvećeni, pre svog blaženog upokojenja (VI vek), dao zapovest da pored njegovog groba pričvrste njegovu „patericu”, tj. igumanski štap. On je prorekao da će u budućnosti kao poklonik u manastir doći jedan carski sin njegovog imena, tj. Sava, i da će, pri njegovom poklonjenju grobu, pričvršćeni štap pasti na zemlju. Njemu je Sveti Sava Osvećeni zapovedio da se kao blagoslov da igumanski štap zajedno sa ikonom Bogorodice koja je čuvana u Lavri i koja se zvala „Mlekopitateljnica”. Znajući za navedena proroštva svetog Save, sveti Jovan Damaskin je pre svoje smrti ostavio zaveštenje da onaj carski sin kao blagoslov uzme i njegovu Bogorodicu „Trojeručicu”, zajedno sa igumanskim štapom i ikonom Bogorodice „Mlekopitateljnice”.

Posle pet vekova, 1217. godine, u Lavru kao prost monah, poklonik, dolazi carski sin, sveti Sava, iz Manastira Hilandara. Dok se on poklanjao grobu istoimenog svetog Save Osvećenog, igumanski štap je pao sa svog mesta.

Iznenađeni, manastirski oci zatražiše da se obaveste o nepoznatom monahu-pokloniku. Tako saznaše da se zove Sava i da je carski sin. Sumnjajući, međutim, još uvek i dvoumeći se da li da ispune zaveštenje svog ktitora, svetog Save Osvećenog, oni vratiše igumanski štap na njegovo mesto i pričvrstiše ga. Sledećeg dana sveti Sava se pokloni i drugi put pred grobom i igumanski štap opet pade. Tako se razrešila svaka sumnja i monasi odmah svetom Savi dadoše igumanski štap, ikonu „Mlekopitateljnicu” i „Trojeručicu”. Opremljen ovim trostrukim blagoslovom, Sveti Sava odlazi iz Palestine i vraća se na Svetu Goru. U dve kelije u Kareji, koje je sam podigao, on ostavlja igumanski štap i ikonu „Mlekopitateljnice”.

Igumanski štap, tj. „patericu” on je ostavio u keliji Preobraženja. Ova kelija i do danas nosi naziv „Paterica”. Tu se čuva igumanski štap svetog Save Osvećenog, prelepo delo umetničke vrednosti, urađeno u slonovoj kosti. Ikonu Bogorodice „Mlekopitateljnice” je, pak, ostavio u keliju svetog Save Osvećenog, gde je postojala pećina u kojoj se on povremeno usamljivao radi bezmolvija. Ova kelija se nalazi u blizini Crkve Protata Svete Gore i zove se Isposnica (tipikarnica svetog Save). U isposnici se drži poseban tipik koji je postavio sveti Sava, naročito za ovu keliju. Monah ili monasi koji žive u njoj ne treba da se zanimaju ničim drugim osim molitvom za ceo svet i da za dan i noć pročitaju ceo Psaltir, a u toku jedne sedmice celokupno Četverojevanđelje. U isposnici do danas postoji ikona „Mlekopitateljnice”, postavljena s desne strane od Carskih dveri, tj. na Hristovo mesto, što je jedinstven slučaj u celom Pravoslavlju.

Bogorodičinu ikonu „Trojeručicu” sveti Sava je doneo sa sobom u Hilandar. To je prvi dolazak „Trojeručice” u Hilandar. Posle toga, Sveti Sava, kao što je već rečeno, biva rukopoložen za arhiepiskopa Srbije (1219) i odlazi sa Svete Gore. „Trojeručica” ostaje u Hilandaru do 1347., dakle 100 i više godina posle prestavljanja svetog Save (1235). Tada kao posetilac na Svetu Goru dolazi srpski car Dušan. Nakon svoje posete Hilandaru, prilikom odlaska za Srbiju, on kao blagoslov manastira uzima ikonu „Trojeručice”. Na taj način Bogorodica „Trojeručica” odlazi u Srbiju.

Do kraja XIV veka ikona iz nepoznatog razloga i na nepoznat način prelazi sa dvora cara Dušana u vlasništvo Manastira Studenice. Ovaj manastir, kao i druge oblasti Srbije, početkom XV veka postaje meta napada turskih osvajača. Obavešteni da Turci dolaze ka manastiru monasi su se na brzinu i žurno postarali da spasu najvrednije dragocenosti koje su imali. Bogorodicu „Trojeručicu” su stavili i učvrstili na samar jednog magareta, koje su pustili da ide kuda ga vodi volja Bogorodice. I uistinu, vođeno Presvetom Bogorodicom, magare je prošlo gotovo celu Srbiju i Makedoniju i došlo na Svetu Goru. Po zapovesti Bogorodice, ono se zaustavilo nedaleko od Manastira Hilandara? Videvši i shvativši šta se događa, manastirski oci pohitaše i skinuše ikonu sa leđa magareta koje je odmah potom palo mrtvo. Tu gde je došlo magare sa ikonom, sazidano je pokloničko mesto u spomen na taj događaj. Svake godine se vrši litija sa ikonom „Trojeručice” od manastira do tog mesta u znak sećanja na dolazak ikone. Tako je „Trojeručica” toržestveno, sa psalmopjenijem i kadom, svečano došla i drugi put u Manastir Hilandar. Radi velike počasti, monasi su je postavili na gornje mesto u oltaru saborne crkve Manastira Hilandara. Tose dogodilo početkom XV veka.

Mnogo kasnije, verovatno krajem XV veka, u manastiru se desio sledeći događaj. Iguman manastira umire. Manastir se našao u teškoj situaciji u vezi sa izborom novog igumana. Tadašnji mnogobrojni monasi su pripadali različitim nacionalnostima. Bilo je Srba, Grka, Bugara i Rusa. Grci su predlagali Grka za igumana zato što se manastir nalazi u grčkoj zemlji. Srbi su, opet, predlagali Srbina igumana zato što su ktitori manastira bili Srbi i što je manastir bio poznat kao srpski. Bugari su, opet, bili najbrojniji u manastiru i zahtevali svog igumana. Na kraju, i Rusi su predlagali Rusa igumana zato što je manastir tada darivan darovima i velikim novčanim sredstvima iz Rusije. Pošto nisu mogli da se saglase između sebe, sama Presveta Bogorodica rešava problem. U toku jednog večernja jasno se čuo glas Bogorodice sa ikone da je ona igumanija manastira. Monasi su, svakako, čuli glas, ali mu nisu pridali poseban značaj. Kada su drugog dana došli u Crkvu radi jutrenja, monasi ugledaše ikonu na igumanskom mestu. Misleći da je crkvenjak greškom izneo ikonu napolje, oni je opet vratiše u oltar. Međutim, sledećeg dana, na jutrenju opet videše Bogorodicu na igumanskom tronu. Pretpostavljajući da je eklisiarh, iz njima nepoznatih razloga, počinitelj tog dela, monasi mu oduzeše ključeve od crkve, a vrata sami lično zaključaše posle večernje, uverivši se prethodno da niko nije ostao skriven u crkvi. Ujutro, pak, oni isti otvoriše vrata radi služenja jutrenja. Ikona Bogorodice je opet bila na igumanskom mestu. Tada su se konačno uverili da ona sama tako hoće. Dok su razgovarali o onome što se desilo, u manastir je došao jedan pustinjak, svima poznat po svojim vrlinama. On ih je obavestio da mu se javila Bogorodica i rekla da monasima manastira kaže da od sada ona sama postaje igumanija manastira i da oni međusobno treba da se pomire. Oni više ne treba da pokušavaju sa izborom Igumana, niti da pomeraju ikonu sa njenog igumanskog mesta. Monasi su poslušali volju Presvete Bogorodice. Od tada do danas niko je nije pomerio sa njenog mesta. Ona se nalazi stalno na igumanskom tronu, na mestu igumanije. Od tada do danas svaki predstojnik i duhovni otac bratstva zauzima drugo mesto, sa strane, pored ikone. Jereji i, uopšte, svi monasi manastira prave poklone pred njom kao igumanijom manastira pre nego što počnu svoje služenje.

Tako je, dakle, Presveta Bogorodica „Trojeručica” prihvatila „palicu” Manastira Hilandara i postala njegova „ikona Zaštitnica”. Svi monasi koji se nalaze pod njenim „igumanstvom” prihvataju je kao svoju Majku, Zaštitnicu i Utešiteljku u različitim teškim situacijama koje donosi monaški život.

Ikona „Trojeručice” je vrlo dobro očuvana stara ikona Bogorodice i ima izuzetnu izražajnost. Lice Presvete Bogorodice je toliko blago i pogled njen toliko mio da pobuđuje na umiljenje one koji joj se poklanjaju. Na ikonu je, radi zaštite i blagoljepija postavljen zlatni okov koji ima pet hiljada utisnutih skupocenih drugih kamenova, kao i druge vredne predmete koje prilažu pobožni poklonici ili oni koji su doživeli čudo od Bogorodice. Razmere ikone su: 1,11 m. visina i 91 cm. širina. Ikona je litijska, tj. odslikana sa obe strane. Na njenoj pozadini se nalazi predivna vizantijska ikona svetog Nikolaja. Svake godine dvanaestog (dvadeset petog) jula svečano se vrši njen praznik. Svenoćna toržestvena služba proslavlja čast i čuda Presvete Bogorodice „Trojeručice”

Čuda od ikone Presvete Bogorodice „Trojeručice”:

Prvo, svakako, čudo Presvete „Trojeručice” je, kao što je poznato, isceljenje ruke svetog Jovana Damaskina. Od toga čuda dolazi i njen naziv „Trojeručica”.

Međutim od vremena svetog Jovana (VIII vek) do današnjih dana ikona „Trojeručica” čudodejstvuje na razne načine, koliko u samom Manastiru Hilandaru, toliko i izvan njega, po svim pravoslavnim krajevima. Isceljenja mnogih bolesti i telesnih neduga, odagnanje nečistih duhova i mnoga čudesna dejstva dugujemo ikoni „Trojeručici”. Dragoceno kamenje i drugi ukrasni predmeti koji se nalaze na ikoni svedoče o plemenitoj zahvalnosti vernika zbog spasonosnih dejstava Presvete Bogorodice u njihovom životu. Radi osvedočenja u napred rečeno, iznećemo neka od mnogih čuda „Trojeručice”, svakako ona koja su nam vremenski bliža.1905. godine, kada se Rusija nalazila u ratu sa Japanom, zapovedništvo visokih oficira ruske vojske traži od Manastira Hilandara da im se pošalje „Trojeručica” na bojno polje kao pomoć pravoslavnoj carskoj vojsci. Sabor staraca manastira je doneo odluku da se ne pošalje „Trojeručica”, već jedna verna kopija, manjih razmera od originala. Desno i levo na ikoni bili su naslikani sveti ktitori Manastira Hilandara, prepodobni Simeon i sveti Sava. Kopija ikone „Trojeručice” je poslana i zaista, silom Bogorodice, Rusi su odneli mnogo pobeda protiv Japanaca. Na kraju sklopljen je mir između dva carstva. Kopija ikone je ponovo došla u manastir, gde se i do danas nalazi, na desnoj strani sabornog hrama, nasuprot ikone „Trojeručice”.

Blaženopočivši monah Filip iz Manastira Esfigmena bio je neposredni svedok jednog čuda. On je pričao da je 1945. jak požar velikih razmera zahvatio šumu Manastira Hilandara. Dospevši do južnog zida manastira, on je pretio da ga zapali. Po izbijanju opasnosti, blaženopočivaši starac Danil, proiguman manastira, nalaže da se učini litija sa „Trojeručicom”. I zaista, izašla je litija sa ikonom. Samo što su stigli do mosta na putu za Manastir Zograf, jak suprotni vetar je udaljio požar od manastira. Malo potom on se i ugasio. Sve do danas je na južnoj strani manastira ostalo korenje drveća nagorelog od onog požara.ž

Isti monah je opet kazivao da je u vreme građanskog rata grupa pobunjenika napala na 24 manastir, hoteći da opljačka hranu i druge materijalne potrepštine, koliko god su mogli da natovare na manastirske mazge. Počeli su da tovare sve što su našli u skladištu. Odjednom su ugledali jednu veličanstvenu ženu kako obilazi manastir i ulazi u sabornu crkvu manastira. Znatiželjni vođa pobunjenika, zajedno sa drugim svojim ljudima, uđe u Crkvu. Oni potražiše onu ženu i ne nađoše je, iako su pažljivo pretražili gotovo celu Crkvu. Tada su se pogledi njihovi upravili prema „Trojeručici” i svim dragocenostima na ikoni. Vođa je hteo sve da ih nasilno pokida sa ikone. Samo što je pokušao da ih uzme, uhvatio ga je veliki strah i on se sav stresao. Njegovi drugovi su pokušali da ga povrate, ali uzalud. Uspeo je samo da izgovori: „Bežimo brzo, bežimo brzo”. I budući da su otišli u strahu, nisu ništa pokrali iz manastira. Tako se ponovo pokazalo čudotvorno dejstvo Zaštitnice manastira, Bogorodice „Trojeručice”.

Jedno od poslednjih čuda desilo se 1992. godine. u Srbiji, u Kragujevcu. U jednoj fotografskoj radnji izbio je jak požar zbog kratkog spoja na elektro instalacijama. Vlasnik radnje (Nebojša Nikolić) imao je jedan kalendar iz Manastira Hilandara sa ikonom „Trojeručice” na prvoj strani, kao i dve male ikone (svetog apostola Luke i svetog Nikole). Ikonu „Trojeručicu” je dobio kao blagoslov od svog prijatelja Gorana, poklonika Manastira Hilandara. Kalendar je stajao na zidu radnje i dve male ikonice na dvema glavnim mašinama koje su inače najvažnije u poslu (na mašini za razvijanje filma bila je ikona svetog apostola Luke, a na mašini za razvijanje slika slika svetog Nikole). Čudesno i neobično je da je po izbijanju požara sve u radnji izgorelo, dok su kalendar sa ikonom „Trojeručice” i one dve mašine (koje su inače od plastike), na kojima su se nalazile dve male ikonice (svetog Nikole i svetog apostola Luke, koji je krsna slava fotografa u gradu), ostali potpuno neoštećeni. U znak blagodarnosti i zahvalnosti prema Bogorodici, vlasnik radnje je poslao sačuvani kalendar u Hilandar. On podseća i uverava o čudu koje je učinila „Trojeručica”.

Ipak, najveće čudo „Trojeručica” čini u dušama vernih poklonika. Njen veličanstveni, devstveni lik, pun umiljenja i ozbiljnosti, potresa srca pobožnih poklonika, utiskuje se tajanstveno u celomudrenu dušu i vodi je duhovnom obnovljenju. Kroz prisustvo svoje svete ikone, Presveta Bogorodica, kao mnogosažaljiva Majka, ostvaruje najveće čudo - spasenje u Hristu svoje dece. Nju kao štedroljubivu Majku Božiju treba sinovski da molimo da ublaži bol, nevolju i patnju svih, a posebno pravoslavnih Srba, duhovnih potomaka prepodobnog Simeona i svetog Save, svih onih koji suzama i krvlju mnogo puta do sada plaćaju svoje istrajavanje u Pravoslavnoj veri.

Na kraju, setimo se i reči jedne himne Bogorodici: „Svi joj se poklanjamo, moleći se: Ne zaboravi srodničku pripadnost, Gospođo, svih vernih koji poštuju sveti obraz tvoje ikone”.

Hilandarska ikona presvete Bogorodice Trojeručice

Ikona Bogorodice Trojeručice u Hilandarskom manastiru na Svetoj Gori / Vizantija i vizantijska tradicija. Ivan Benčev, Hilandar, Atos, Umetnost 1. Bohum, 1993. Zbirka naučnih radova posvećeni XIX Međunarodnom kongresu vizantijskih studija. Sankt -Peterburg 1996

Ikona je veličine 94 x 67 cm napisana temperom na drvenoj dasci i ima kovčeg kako na licu, tako i obrnutoj strani. Na drvenoj osnovi nanesen je tanki sloj grunta. Ikona je dvostrana i distancirana ( na drugoj strani ikone naslikan je sv. Nikola) , kao što se vidi po ostacima ručki u centru donje margine. Obe ikone su u dobrom stanju. Na kraju XIX veka na ikoni Bogorodice pojavio se srebrni i pozlaćeni okov ( okov - dragoceni metali za povezivanje knjiga; obično Biblijskih (predmeta)). Skoro sve publikovane ikone reprodukovane su sa okovom. Međutim, na staroj fotografiji se može videti  ikona pre zatvaranja okovom.

Ikona Bogorodice Trojeručice bez okova

Ikonografski tip Bogorodice razlikuje se od tradicionalne Odigitrije toliko tim što ona drži Dete u svojoj desnoj ruci. Bez okova vidljive su sve osobenosti ikonografije: kao prvo sveća Bogorodice ima frontalnu pozu, a glava je jedva primetno okrenuta k Detetu, koje sedi kao u bezvazdušnom prostoru. Zamišljen pogled Majke, pun  slutnje o tužnoj sudbini Sina Božijega, Bogorodicu čini odvojenom od stvarnosti. Dete, naprotiv, gleda u svoju Majku, kao da hoće da kaže nešto. Prepoznati na ovoj ikoni Isusa kao Mesiju nije teško, jer je Njegova odežda prekrivena pozlatom, zrači sjajnim zlatom; u levoj ruci malo povit, na koju se izgleda oslanja. Ovaj detalj karakterističan je za svečane ikone Odigitrije. Desna ruka Deteta nije u običajenom blagosiljajućem stavu, već presavijena kao na slikama antičkih retoričara. Dešifrovanjem ovih različitih gestova i stavova primaoc postaje emotivno zarobljen u procesu razumevanja unutrašnjeg značenja ikone. U tom kontekstu kriptograma na obrnutoj strani ikone može biti pročitana kao eshatološko proroštvo - upozorenje. Kriptograma se završava sa 4 krsta, širokom omoforom sv. Nikole.
(Omofor - arhijerejska odežda, od grčke reči (ωμοφόρος) i znači ramenonosnik, 4 krsta pokazuju pristajanje da se sledi Hristovo stradanje).

Kriptogram (Φως Χριστου φαινει πασιν) je skraćenica za: " Svetlost Hristova prosvetljava sve". Ovo otkriva složenu semantiku ikona, i razumemo zamisao umetnika koji su smatrali titulu Odigitrije kao duhovnu alegoriju. S obzirom da se je bilo zainteresovano za istorijsko postojanje i razvoj kulta Trojeručice, okrenulo se je na neke aspekte stilske i formalne analize.
Na staroj fotografiji prikazano je stanje ikone pod okovom. Na površini ikone ima otisaka od ništa manje nego trinaest zavetnih predmeta.Svi oni nalaze se na Marijinoj omofori (ogrtaču).
(Omofor - vizantijski veliki ogrtač, pokriva leđa, ramena i glavu. Prednji kraj omofore razmetnut je preko ramena krst - nakrst (popreko), nosi se dužinom do stopala).

Prvonačelna zavetna ruka, sudeći po otiscima, bila je ojačana ekserima na obojenoj površini pod levu ruku Bogorodice. Ona je imala drugačiji oblik od onog što danas vidimo na okovu: ručni zglob je bio uzak, palac izbačen u stranu. Na okovu svi prsti zavetne ruke spojeni su zajedno. Većina kopija Trojeručice održava stanje ikone posle pokrivanja figure Bogorodice i Deteta, kao i sada, a drevna Zavetna ruka je bila na potpuno drugom mestu - pod levom rukom Bogorodice. Teško je reći da li je ona bila od srebra ili drugog materijala. Čudno da se u napravljenom okovu XIX veka nisu držali tako važnog elementa, nego su napravili novu zavetnu ruku i premestili je na drugom mestu - u  levom nižem uglu, oko nogu Deteta Isusa. Takođe odvojeno i takođe kao na ogrtaču Bogorodičinom ojačana ekserima i metalnim ukrasima.
Fotografije prikazuju i važne detalje kao oblik pokrivača Bogorodice, obilnu pozlatu na plaštu, krstovi i ljiljani na hitonu Deteta, natpis na pozadini:ΜΡ ΘΥ Oδηγήτρια . 

Ovaj natpis u Hilandarskom tipiku referira kao " Hilandar Bogorodica Učiteljica", i tumači se kao dokaz da je manastir bio posvećen Bogorodici Odigitriji, a ikona Trojeručica je bila pokrovitelj. Ovaj stav Učiteljica i Odigitrija su u suprotnosti sa datiranjem ikone, i čini se kasno po kult proslavljanja Trojeručice. 

U srednjevekovnim freskama samo u slikama Mateiča 1356 - 1357  se je fokusirano na kult Trojeručice, a jedinstvena srednjevekovna ikona Bogorodice Trojeručice poznata je iz ikonostasa Bele crkve Karanske 1340 - 1342. Oba primera ukazuju na lokalni kult ikone Trojeručice u Skoplju do 1340 godine, gde je bila posvećena crkvi, a ne na ikonu u Hilandaru. Na Balkanu i u Rusiji vezivanje sa Hilandarskim svetinjama proširilo se dosta kasnije, kako vidimo, očigledno 1661 godine, ili oko toga vremena.

Ikona ( koja nas i dalje interesuje ) se nalazi na istočnoj strani približno oltaru, jugo- zapadna kolona Hilandarske crkve posvećena prazniku "Vavedenja Bogorodice". Postavljena je na mestu igumanskog trona ispod bogato ukašenog izrezbarenog baldahina XIV vek. U blizini se nalazi tron igumana manastira, kako je ranije Hilandar bio opšte hagiografski manastir. Mesto ikone vezano je za jedno skazanje, saglasno vremenu nemira, koji je izbio među braćom manastira, pri biranju novog igumana, ikona, koja se nalazila u oltaru, čudesno se pojavila na igumanskom mestu. Tim je čudom prestalo neprijateljstvo u manastiru, ikona je ostala na mestu po svom izboru, i počinje njeno poštovanje kao "Igumanije", to jest, nastojateljicom manastira.

U ovom skazanju važno je što se dvostrana ikona čuvala u oltaru, i prilično kasno postala jedna od glavnih svetinja manastira. Očigledna je promena zbog uništene funkcije ručke i ostalih predmeta koji se vide na fotografiji (prvi deo). Kada je čudotvorna ikona imala metalnu ruku i druge zavetne predmete, pri izradi okova XIX vek. nepoznato je da li su ovi predmeti izgubljeni. Možemo pretpostaviti da se to desilo u novije vreme. Ali je potpuno isključena istovremenost pisanja ikone i zavetne treće ruke. Naravno, ovo nije konačan odgovor na pitanje kada je ikona Odigitrija postala Trojeručicom i je li legitimno falsifikovana, ili to samo pokazuje početak kulta.

Da li je pojavljivanje zavetne ruke odraz lokalnog kulta čudotvorne Trojeručice u Skoplju? Da li su Hilandarski monasi znali za postojanje makedonske Trojeručice? Odgovori na ova pitanja nisu u drugom skazanju o čudotvornoj Hilandarskoj ikoni, gde je reč o istoriji njenog pojavljivanja. Skazanje sadrži priču iz dela sv. Jovana Damaskina (680- 749) i Žitije svetog Save srpskog, koji je bio osnivač prve Hilandarske crkve (1199). U grčkoj verziji X vek. Žitije sv. Jovan Damaskin daruje ikoni Bogorodice od srebra zavetnu ruku u znak zahvalnosti za čudo koje mu se desilo, isceljenje, posle molitve pred ikonom, nakon što mu je desna ruka odsečena po zapovesti damaskog kalifa (u drugoj verziji car Lav III). Istu ikonu nosi sa sobom kada se udaljuje u Palestinu, u Lavru sv. Save blizu Jerusalima. Sledeće skazanje počinje iz Žitije sv. Save Srpskog. U godinama 1219- 1235 g. svetac, postaje arhiepiskop srpski, posećuje Palestinu, gde u Lavri sv. Save dobija blagoslov od brata i dve ikone: Sv. Trojeručicu Jovana Damaskina (ili njenu kopiju) i Mlekopitateljnicu. Po povratku on osniva na Svetoj Gori u Kareji skit sv. Savi Jerusalimskom, gde ostavlja ikonu Mlekopitateljnicu, a Trojeručicu odnosi sa sobom u Srbiju.

Postoje različite verzije daljne sudbine ikone. Prema jednoj, 1198 g. iz Srbije, ovu palestinesku ikonu (ili kopiju, spisak) dobija Hilandar na Svetoj Gori. Po drugoj- to se dešava u XIV veku, kada u vreme vojnog pohoda kralj Stefan Uroš (1355- 1371) nosi ikonu na leđima magarca ispred vojske. Odjednom, magarac nestaje i pojavljuje se sa čudesnom ikonom pred vrata Hilandara. Treća verzija je slična drugoj. Posle okupacije Srbije od strane Turaka ikona je stavljena magarcu na leđa: pušten voljno, magarac je prišao pod stene Hilandarskog manastira, gde je stao "kao ukopan", dok braća svečano nisu preuzela ikonu u manastir. O pozadini ovih kasnijih verzija, verovatno u XVII veku, jasno svedoče ruski izvori.

U riznici patrijarha Nikona od 1658 g. pominje se "ikona Prečiste Bogorodice Hilandarske, pisana na zlatu- i kao " zelenkasta". A 20 jula 1661 god. kostomanitski arhimandrit Teofan, rodom Srbin, isporučio je Moskvi ikonu grčkog pisma na čempresnoj dasci- kopiju sa čudotvornom ikonom Hilandarskog manastira "Bogorodicu Trojeručicu" koja je 16 oktobra 1662 god. bila prenesena od strane arhimandrita u manastir Vaskrsenja u Novom Jerusalimu. Skazanje o Hilandarskoj svetinji prenesenu kopijom od strane arhimandrita nalazi se u rukopisu nekoliko zbirki, na primer u rukopisu iz Javne biblioteke u Peterburgu, zbirka Mohovikova "Novo Nebo. Sunce presvetlo", oko 1716 god., iz Naučne biblioteke u Moskvi. U ovim skazanjima akcenat se stavlja na pojavu treće ruke na ikoni i pojašnjava ikonopisanje, srebrenje treće ruke, "nemreljivo površan narod".

Prva  pisana ikona Bogorodice Trojeručice  pojavila se na spisku, koliko znamo 1816 g. u tisku Hilandarskog monaha Pavla Bolgarina, na dva cela lista. 1817 i 1818 god. ikona je pisana podrškom svetog Save i Simeona. Na dve gravure XIX v. ukazuje u svojoj monografiji E.Tomov. a četiri gravure XVIII - XIX veka. objavo je D. Davidov.  Više interesantnih obrazaca štampanih ikona Trojeručice predstavljene su na izložbi "Ikone na papiru. Grafika Svete Gore Atonske 1993 god. u Muzeju ikona u Recklinghausenu, Nemačka.

   Ikona Trojeručica je, prema predanju, iscelila ruku Svetog Jovana Damaskina kada mu je ona odsečena po zapovesti damaskog kalifa. Sveti Jovan Damaskin se naime kako pismima tako i rečima borio protiv ikonoboraca, ali je međutim bio oklevetan i nepravedno  kažnjen. Iscelila ga je Presveta Bogorodica, dok se pred ovom njenom ikonom ožalošćen molio. On je iz blagodarnosti za učinjenu milost pridodao njenom liku treću ruku, po čemu je ona dobila ime Trojeručica.

    Po svom čudesnom isceljenju, Sveti Jovana Damaskin postaje monah u lavri svetog Save Osvećenog, a Sveta ikona Trojeručica ostaje neprestano uz njega. Pre svog blaženog upokojenja on bratiji ostavlja zaveštanje da se ova sveta ikona daruje carskom sinu koji će, prema proročanstvu Svetog Save Osvećenog jednog dana doći na poklonjenje u lavru. Tako Trojeručica pet vekova kasnije dospeva u ruke carskog sina, tada Arhiepiskopa sve srpske zemlje Save, zajedno sa ikonom Mlekopitateljnice i štapom- patericom Svetog Save Osvećenog.

MIRACULOUS ICON - The Virgin with three hands (Bogorodica Trojeručica)

  The icon of the Virgin with three hands is the most revered icons in Hilandar and the most important icons of the Serbian people. According to tradition, belong to the order nerukotvorenih icons, those he painted the frescoes Apostle and Evangelist Luke, the first painter of Christianity. On its other side is a painting of St. Nicholas.
  The icon is named in the 8th century. At that time appeared the Iconoclast heresy, and one of its greatest opponent was John of Damascus, still a laic. Because he wrote against the iconoclasm, cut off his right hand. Holding the cut in his good hand, John of Damascus all night praying before the icon of the Holy Mother to heal his arm to continue to write about respect for sacred icons. And, miracle really happened. In gratitude to the saint gave goldsmiths to forge arms of silver, and treat it as an icon.
  After the miraculous healing John of Damascus became a monk. Monastic life is spent in a monastery in the Holy Basin of Jerusalem, in which he took an icon of his benefactress three hands. In the nematode were located two holy shrines: the miraculous icon of the Virgin Mlekopitateljnica and Paterica - prior's cane of St. Sava of Jerusalem. According to tradition, this saint is dying prophesied that the monastery reached an imperial son's name - Sava, and that when he is venerating the attached rod fall to the ground. Bequeathed to the new Sava as a blessing given both the monastery's sanctuary.
His legacy of John Damascene added his own - to the royal son to the icon of the Virgin with three hands.
  Five centuries later the prophecy of St. Sava of Jerusalem came true. In Lavra came Serbian monk Sava. As has been given to the saint's tomb, the prior's staff has fallen. The same miracle happened again the next day. Thus, to resolve all doubts that the Serbian monk Sava one they have been waiting for. The miraculous icon of the Virgin with Three Hands is guarded palaces of rulers from the Nemanjić lineage. By the end of the 14th century has come from the court of Serbian Emperor Dusan the Mighty to the monastery Studenica. At the beginning of the 15th century Studenica became the target of Turkish invaders. Advised that the Turks come to the monastery, the monks hastily made sure to save him from the most valuable treasures. Thus, the icon of the Virgin Mary Three Hands secure the saddle of a donkey which were released to go wherever it leads the Virgin;'s will. Colt crossed almost the whole of Serbia and Macedonia to come to the Holy Mountain, where he stopped near the Hilandara.Videvši and realizing what was happening, monastic fathers he rushed to meet him. When they took the icon, the colt fell dead.
  At the end of the 15th century Chilandar found himself in a difficult situation due to the election of the new abbot. Numerous monks of Serbian, Russian, Greek and Bulgarian nationality could not possibly agree. But during one evening with icons clearly heard the voice of the Holy Virgin that she was abbess. The next day, the morning service, the icon was the prior's place. Thinking that it was a hoax, the monks returned to the altar. However, the next day it happened again the same. Then they realized that they no longer need to think about the choice of an abbot or to move the icon to the igumanskog city. Thus, the Virgin Mary Three Hands became the abbess and protectress of Hilandar. In 1905, at the request of the command of senior officers of the Russian army, which was at war with Japanoom, made a copy of the icon of the Virgin with three hands. She was sent to the battlefield to help the Orthodox Russian army. And the Russians are really starting to relate victory. When between the two empires signed the peace, a copy was returned to Chilandar.
  Nineties of the 20th century, the magnificent Virgin with three copies arrived in Serbia. This copy is enthroned in the Temple of Saint Sava. Set in a special proskinitar standing in the nave of the temple, next to the prior's throne. Before her big lamp to burn continually, and oil from it, but many cured of various diseases. The icon of the Virgin Mary Three Hands is the first svetogorska sacred that, in spite of the canonical prohibition, set out from Mount Athos. In 1993, fifteen days in the Church of St. Demetrius of Thessaloniki, where it was seen by more than a million faithful. On this occasion happened to another in its series of miracles - the blind from birth is thirty third year of his eyes.