|
Prvi pomen pečata na srpskim srednjovekovnim poveljama u Arhivu manastira Hilandara zabeležio je poznati ruski putopisac Vasilije Barski. On je napisao da je u Hilandaru video pedeset povelja sa pečatom ili bez njega, ali je pojedinačno naveo svega trideset njih, sa podacima za svaku spomenutu
povelju da li ima ili nema pečat.
Prvi srpski srednjovekovni pečat iz svetogorskih arhiva objavio je Pavle Julinac 1765, a isti primerak je ponovo reprodukovao arhimandrit Jovan Rajić skoro trideset godina kasnije.
Neophodno je da se prethodno ukaže na osnovne statističke podatke o srpskim poveljam u Hilandarskom arhivu, toj, čini se, najznačajnijoj skupini srpskih srednjovekovnih dokumenata. Danas se u srpskom odeljku Hilandarskog arhiva, prema spisku akademika Vladimira Mošina, nalazi 157 inventarskih brojeva. Od toga broja treba izuzeti dvadeset četiri isprave, jer se odnose na vreme od XVI do XVIII veka, kao i osam ukradenih, što znači da se u Hilandaru danas nalazi sto dvadeset pet srpskih povelja, koje se odnose na vreme od kraja XII do kraja XV veka.
Na trideset četiri povelje nalaze se pečati, ili njihovi vidni ostaci. U taj broj nisu uračunati otkinuti i ukradeni pečati čije su vrpce sačuvane, niti prazni prorezi za voštane pečate isečene zajedno sa podlogom.
Pečati o kojima je ovde reč su metalni i voštani. Metalnih ima dvadeset pet i voštanih devet. Među voštanim nema visećih, svi su otisnuti i prema tome jednostrani. Među metalnim, koji su uglavnom vladarski, nalazi se i jedan grčki
vlasteoski, očigledno premešten. Od voštanih samo je jedan vlasteoski (velikog sluge Jovana Olivera), dva su verovatno pripadala Oliveru Golemoviću, dvorskom činovniku despota Đurađa Brankovića, dok ostali potiču od crkvenih lica. Među njima, najznačajniji je onaj sv. Save, još kao monaha, a ostali pripadaju: tri patrijarsima, jedan arhiepiskopu i dva hilandarskim igumanima.
Među metalnim vladarskim pečatima nalazi se izvestan broj premeštenih. To se naročito odnosi na pečate cara Stefana Dušana koji se nalaze na poveljama kralja Stefana Uroša II Milutina.
|
